Użycie broni palnej a wykorzystanie broni palnej: kluczowe różnice

***

Polskie prawo rozróżnia terminy “użycie broni palnej” i “wykorzystanie broni palnej“, a ta subtelna różnica może mieć kluczowe znaczenie prawne w sytuacji obrony koniecznej. Zrozumienie tych niuansów jest niezbędne dla wszystkich posiadaczy broni palnej, gdyż wpływa na ich prawa i potencjalne konsekwencje działań. W tym artykule przeanalizujemy, co dokładnie oznaczają te terminy w praktyce, jakie niosą za sobą konsekwencje prawne oraz jak rodzaj posiadanego pozwolenia kształtuje obowiązki właściciela broni.

Rodzaje pozwoleń na broń palną w Polsce

Zanim przejdziemy do analizy tego jakie są różnice między terminami “użycie broni palnej” a “wykorzystanie broni palnej”, omówmy podstawę, czyli to, jakie rodzaje pozwoleń na broń palną istnieją w polskim prawie i jakie uprawnienia z nich wynikają.

Pozwolenie do ochrony osobistej

Pozwolenie do ochrony osobistej to najbardziej restrykcyjny rodzaj pozwolenia i trudny do uzyskania. Jest przyznawany osobom, które udokumentowały realne i ponadprzeciętne zagrożenie dla swojego życia, zdrowia lub mienia. Pozwolenie to umożliwia noszenie broni przy sobie na co dzień oraz jej użycie w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia. Posiadacz takiego pozwolenia ma prawo do posiadania broni w celu samoobrony, co wiąże się z możliwością noszenia jej w miejscach publicznych.

Pozwolenie sportowe

Przeznaczone dla osób uprawiających strzelectwo sportowe. Umożliwia posiadanie i używanie broni w celach sportowych, przede wszystkim na strzelnicach oraz podczas zawodów. Posiadacze pozwolenia sportowego mają prawo do noszenia broni przy sobie, jednak jest to obwarowane pewnymi warunkami o których możecie przeczytać w naszym artykule: Noszenie broni sportowej, ale daje uprawnienie do legalnego noszenia broni przy sobie.

Pozwolenie myśliwskie

Wydawane członkom Polskiego Związku Łowieckiego, pozwala na posiadanie i używanie broni do celów łowieckich. Użytkowanie broni myśliwskiej jest ograniczone do polowań oraz działań związanych z gospodarką łowiecką. Broń może być przewożona na miejsce polowania, ale jej noszenie w miejscach publicznych jest zabronione poza sytuacjami bezpośrednio związanymi z polowaniem. Posiadacz tego pozwolenia nie ma prawa do użycia broni w celach innych niż określone przepisami łowieckimi.

Pozwolenie kolekcjonerskie

Przeznaczone dla pasjonatów i kolekcjonerów broni palnej. Pozwala na posiadanie broni w celach kolekcjonerskich, jednak jej używanie jest ściśle ograniczone. Posiadacze tego pozwolenia nie mogą nosić broni przy sobie w miejscach publicznych ani używać jej do samoobrony. Użycie broni kolekcjonerskiej na strzelnicy jest jednak jak najbardziej możliwe.

Pozwolenie do celów szkoleniowych

Wydawane instruktorom strzelectwa oraz osobom prowadzącym szkolenia strzeleckie. Umożliwia posiadanie broni w celu prowadzenia zajęć szkoleniowych i treningów strzeleckich. Broń może być używana wyłącznie w miejscach do tego przeznaczonych, takich jak strzelnice, i nie może być noszona w miejscach publicznych poza kontekstem prowadzenia szkoleń. 

Definicja: Użycie broni palnej a wykorzystanie broni palnej

Tak jak wspomniałem na początku artykułu zrozumienie różnic między terminami “użycie broni palnej”, a “wykorzystanie broni palnej” jest kluczowe dla każdego posiadacza broni. Te pojęcia, choć z pozoru podobne, mają odmienne znaczenie prawne i wiążą się z różnymi konsekwencjami. Poniżej szczegółowo omówimy oba terminy, przedstawiając praktyczne przykłady.

Użycie broni palnej

Użycie broni palnej w rozumieniu polskiego prawa oznacza oddanie strzału w kierunku osoby, celem jej obezwładnienia z zastosowaniem amunicji penetracyjnej. Mówimy zatem o zastosowaniu broni palnej w sposób bezpośredni, czyli następuje oddanie strzału. Jest to najbardziej radykalna forma posłużenia się bronią, która wiąże się ze strzeleniem do człowieka i ma poważne następstwa prawne i moralne.

Wykorzystanie broni palnej

Wykorzystanie broni palnej to oddanie strzału z zastosowaniem amunicji niepenetrującej w kierunku osoby lub oddanie strzału do celu innego niż człowiek, np. w kierunku zwierzęcia, przedmiotu lub w innym kierunku niestwarzającym zagrożenia dla osoby. 

Użycie a wykorzystanie broni palnej w obronie koniecznej

Obrona konieczna w polskim prawie

Zgodnie z Kodeksem karnym, nie popełnia przestępstwa ten, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Oznacza to, że działanie w obronie koniecznej jest okolicznością wyłączającą bezprawność czynu.

Proporcjonalność działania

Jednym z kluczowych elementów obrony koniecznej jest zachowanie proporcjonalności środka obrony do zagrożenia. Użycie broni palnej jest środkiem ostatecznym i powinno być stosowane tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do odparcia zamachu, który jest nieunikniony.

Przekroczenie granic obrony koniecznej

Obrona konieczna działa w prawnie ściśle określonych granicach. Przekroczenie granic obrony koniecznej może nastąpić np. wówczas gdy następuje oddanie strzału do napastnika, który nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia.

Wszystkich, którzy chcą zgłębić temat obrony koniecznej oraz stanu wyższej konieczności, zapraszamy na nasze szkolenie online “Użycie broni palnej w obronie koniecznej”. To prawie 6 godzin intensywnej wiedzy oraz sesja Q&A na żywo. Szkolenie prowadzi praktyk z 35 letnim doświadczeniem, biegły sądowy ds. związanych z użyciem broni palnej: Jarosław Hebda”. Nasze materiały szkoleniowe w bardzo prosty, a jednocześnie ciekawy sposób tłumaczą obowiązujące przepisy i zawiłości z nimi związane.

Konsekwencje prawne użycia broni palnej

Odpowiedzialność karna

Jeśli użycie broni palnej zostanie uznane za przekroczenie granic obrony koniecznej, wówczas można ponieść odpowiedzialność karną, np. w tym za uszkodzenie ciała lub nieumyślne spowodowanie śmierci.

Odpowiedzialność cywilna

Niezależnie od odpowiedzialności karnej, posiadacz broni może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w wyniku użycia broni palnej.

Rodzaj pozwolenia na broń a użycie broni palnej

Pozwolenie do ochrony osobistej

Osoby posiadające pozwolenie do ochrony osobistej mają prawo do noszenia broni przy sobie i jej użycia w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia. Jednak i w tym przypadku obowiązują zasady obrony koniecznej i proporcjonalności.

Pozwolenie sportowe, kolekcjonerskie i myśliwskie

Posiadacze tych pozwoleń nie mają prawa do noszenia broni przy sobie w celach obronnych. Użycie broni palnej w obronie koniecznej jest w ich przypadku jednak możliwe w ramach obrony koniecznej.

Obrona domostwa a użycie broni palnej

Dom traktowany jest jako miejsce szczególne

Polskie prawo uznaje dom za miejsce, gdzie mamy prawo czuć się bezpiecznie. Obrona konieczna w obronie domostwa jest traktowana nieco łagodniej, ale nadal obowiązują zasady proporcjonalności.

Jeśli napastnik włamał się do naszego domu i stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia domowników, użycie broni palnej może być uzasadnione. Jednak strzelanie do złodzieja uciekającego z naszym mieniem może być uznane za przekroczenie granic obrony koniecznej.

Procedury po użyciu broni palnej

Zawiadomienie organów ścigania

Po użyciu broni palnej w jakiejkolwiek sytuacji istnieje obowiązek niezwłocznego zawiadomienia policji. Zaniedbanie tego obowiązku może skutkować dodatkowymi konsekwencjami prawnymi.

Zabezpieczenie miejsca zdarzenia

Jeśli to możliwe i jest bezpieczne, należy zabezpieczyć miejsce zdarzenia do czasu przybycia organów ścigania, nie ingerując w dowody.

Podsumowując kwestie użycia broni palnej i wykorzystania broni palnej

Użycie broni palnej oznacza oddanie strzału w kierunku osoby w celu jej obezwładnienia z użyciem amunicji penetracyjnej, czyli bezpośrednie strzelenie do człowieka.

Wykorzystanie broni palnej polega na oddaniu strzału z amunicji niepenetrującej w kierunku osoby lub strzału do celu innego niż człowiek (np. zwierzęcia, przedmiotu) bądź w innym kierunku niestwarzającym zagrożenia dla osoby.

Rozróżnienie między “użyciem” a “wykorzystaniem” broni palnej ma istotne znaczenie dla każdego posiadacza broni. Konsekwencje użycia broni palnej, nawet w sytuacjach obrony koniecznej, wiążą się z poważnymi następstwami prawnymi. Kluczowe jest zachowanie zasad proporcjonalności i świadomość obowiązujących przepisów prawa. Wykorzystanie broni palnej jako środka odstraszającego może być skuteczne i legalne, o ile odbywa się w ramach prawa.

Wszystkich, którzy myślą o zastosowaniu broni do celów obronnych, zapraszamy na nasze szkolenie online “Defensive pistol – przygotowanie mentalne do obrony bronią palną”. To ponad 150 minut intensywnej wiedzy oraz sesja Q&A na żywo. Szkolenie prowadzi praktyk z 35 letnim doświadczeniem, ekspert od bezpieczeństwa osób VIP, wielokrotny mistrz Polski w strzelaniu, biegły sądowy ds. związanych z użyciem broni palnej: Jarosław Hebda.